Rakip analizi ya da rekabet analizi

Pazar içerisinde bakmamız gereken bir başka konu da rakiplerimiz. Nasıl rakip analizi yapılır? Rakip ve rekabet analiz nedir, üstüne düşündük.

İş planımızı hazırlarken üzerinde durmamız gereken önemli konulardan biri de içine gireceğimiz pazara hakim olmak. Bunun için daha önce Pazar araştırması yapmak: Kendiniz araştırın yazımızı hazırlamıştık. Pazar içerisinde bakmamız gereken bir başka konu da rakiplerimiz. Nasıl rakip analizi yapılır? Rakip ve rekabet analiz nedir, üstüne düşündük.

Rakip analizi mi rekabet analizi mi?

Yazıyı hazırlarken hangi tanımı kullansak diye biz de epey düşündük. Rakip analizi pazardaki rakiplerinizi tespit etmeyi ve incelemeyi kapsarken rekabet analizi sizin bu rakiplerinizle rekabetinizdeki gücünüzü test etmeyi kapsıyor. 

Rekabet/rakip analizinin amacı nedir?

Rakipleri analiz etmenin temel sebebi pazara girmeden önce ürün ya da hizmetinizin geliştirilme yolunun belirlenmesi, pazara girdikten sonra ise herhangi bir yeni durum için eylem planı yaparak uygulamaya geçilmesi için hazır olmaktır. Rakiplerinizin mevcut durumunu analiz eder, yeni oluşabilecek durumlara karşı yapacakları eylemleri tahmin etmeye çalışırsınız. Bu analizleri yapmak pazarda elinizi güçlendirir ve her duruma karşı hazır olmanızı sağlar.

Rakip analizi yöntemleri

SWOT

Doğru rekabet analizinin başarısı, tahmin edebileceğiniz gibi, doğru rakipleri tespit etmekten geçer. Bu kolay gibi görülen ilk adım, yapacağınız işin her adımdan emin olmayı ve işe hakim olmayı gerektirir. Bu da yeterli değildir; hedef pazarda bulunan ürün ve hizmetlerden hangilerinin doğrudan veya dolaylı olarak sizin rakibiniz olduğunu anlayacak kadar onları iyi tanımanız gerekir. Bunun için de tüm bu şirketlere iki şekilde bakmak işinizi kolaylaştıracaktır:

• Müşteri gözüyle
• Kendi bakış açıları ile

Bir müşteri gözüyle rakibinizi incelemek bir anlamda onların SWOT analizini yapmanızı sağlar. Hizmet vermeyi düşündüğünüz pazarda bir müşterinin ne isteyebileceğini az çok bildiğinizi varsayarak bu şirketlere bu gözle bakmalı, güçlü ve zayıf yanlarını çıkartmalısınız.

Bir ürün ya da hizmete onu üretenlerin bakış açısı ile bakmaya çalışmaksa başka bir açıdan SWOT analizi yapmanızı sağlar: Ürün ve hizmetin eksiklerini, bu eksikleri nasıl ikame ettiklerini ve stratejilerini daha iyi anlarsınız.

PEST analizi

PEST, Politik Ekonomik Sosyal Teknojolik etmenleri ifade eden bir kısaltmadır. SWOT analizi yaparak rakibinizin iç yapısını çözersiniz. O anlık bir fotoğrafını çeker artıları eksilerini sıralarsınız. Fakat bu her zaman yeterli olmayabilir. Böyle durumlarda PEST analizi devreye girer. Kısaltmasında yer alan konulardaki herhangi bir değişme karşısında tepkilerini ölçümleyerek eksiklerini tespit edebilirsiniz.
Örneğin;

• Toplumsal bir değişme meydana geldiğinde rakibiniz buna hangi hızda ve nasıl ayak uyduracak?
• Uyduramaması durumunda siz neler yapabilirsiniz?
• Bu değişme onlar için bir fırsat mı yoksa tehdit mi?
• Bu durumu siz nasıl değerlendirebilirsiniz?

Böylece herhangi bir değişme karşısında rakiplerinizin neler yapabileceğiniz, operasonel becerilerini ve sizin bunlara yanıtlarınız hesaplayabilme şansınız olur.

Rakip dizgisi (Competitor array)

Bir diğer yöntem ise rakip dizgisi oluşturmak. Bu basit yöntem rakipleriniz tespit etmek ve onlara belli puanlar vermek mantığı üzerinden gidiyor. Birkaç adımda bu dizgiyi oluşturabilirsiniz:

• Sektörünüzü tanımlayın
• Rakiplerinizi tespit edin
• Müşterilerini belirleyin
• Anahtar performans göstergelerini belirleyin
• Bu göstergelerin ağırlığını hesaplayın
• Rakiplerinizin puanını hesaplayın

Pazardaki rakiplerinizi sıralamak için başarılı bir yöntem. Buradaki kilit nokta puanlamanızı belli bir standarta oturtmanız ve tüm rakiplere aynı şekilde uygulamanız.

Aşağıda örnek bir rakip dizgisi (competitor array) bulabilirsiniz: 

Rekabet analizinde hangi sorulara yanıt aramalıyız?

• Rakipleriniz kimlerdir?
• Hangi ürün ya da hizmetleri satıyorlar?
• Pazar payları nedir?
• Geçmiş stratejileri nelermiş?
• Hala aynı stratejiyi mi kullanıyorlar?
• Reklam konusundaki stratejileri nelerdir?
• Ne kadar rekabetçiler?
• Güçlü ve zayıf yanları neler? Sizinkilerle benzeşiyor mu?
• Sizin için ne kadar büyük tehditler?
• Stratejileri işinizi nasıl etkiler?

Rekabet analizi de aynı İş Planı ya da Pazar Araştırması gibi bir seferlik değil, sürekli güncellenmesi gereken bir işlemdir.